Επίκουρου προσφώνησις

1. (Κ.Δ. 1)

2. (Κ.Δ. 2)

3. (Κ.Δ. 4)

4.

Πᾶσα ἀλγηθὼν εὐκαταφρόνητος• ἡ γὰρ σύντομον ἔχουσα τὸ πονοῦν σύντομον ἔχει τὸν χρόνον, ἡ δὲ χρονιζουσα περὶ τὴν σάρκα ἀβληχρὸν ἔχει τὸν πόνον.

Κάθε πόνος είναι ευκαταφρόνητος. Γιατί ο έντονος έχει σύντομη διάρκεια, ενώ ο πόνος που πα­ραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στη σάρκα εί­ναι ήπιος.

5. (Κ.Δ. 5)

6. (Κ.Δ.35)

7.
Ἀδικουντὰ λαθεῖν μὲν δυσκολον, πίστιν δὲ λαθεῖν ὑπὲρ τοῦ λαθεῖν ἀδύνατον.

Αυτός που αδικεί είναι δύσκολο να ξεφύγει, και αδύνατον να είναι σίγουρος ότι θα διαφεύγει για πάντα.

8. (Κ.Δ.15)

9.
Κακὸν ἀνάγκη, ἀλλ οὐδεμιᾷ ἀνάγκῃ ζῆν μετὰ ἀνάγκης.

Κακό πράγμα η ανάγκη, όμως δεν έχουμε κα­μιάν ανάγκη να ζούμε κάτω από την εξουσία της ανάγκης.

10.
Μέμνησο ὅτι θνητὸς ὢν τῇ φύσει καὶ λαβὼν χρόνον ὡρισμένον ἀνέβης τοῖς περὶ φύσεως διαλογισμοῖς ἐπὶ τὴν ἀπειρίαν καὶ τὸν αἰῶνα καὶ κατεῖδες τὸ τ’ ἐοντα τὰ τ’ ἐσσόμενα πρὸ τὰ ἐοντα. (Μητρόδωρος)

Να θυμάσαι ότι, αν και είσαι από τη φύση σου θνητός και σου αναλογεί περιορισμένος χρόνος ζωής, με το στοχασμό γύρω από τη φύση, έφτασες σε υψηλά επίπεδα αντίληψης περί απείρου και αιω­νιότητας, και κατανόησες αυτά που υπήρχαν, αυτά που υπάρχουν και αυτά που θα υπάρξουν.(Μητρόδωρος)

11.
Τῶν πλείστων ἀνθρώπων τὸ μὲν ἡσύχαζον ναρκᾷ, τὸ δὲ κινούμενον λύττα.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η γαλήνη είναι αποχαύνωση, και η δράση μανία.

12. (Κ.Δ. 17)

13. (Κ.Δ. 27)

14.
Γεγόναμεν ἅπαξ, δὶς δὲ οὔκ ἐστι γένεσθαι• δεῖ δὲ τὸν αἰῶνα μηκετι εἶναι σὺ δὲ οὐκ ὧν τῆς αὔριον κύριος ἀναβάλλῃ τὸ χαῖρον• ὁ δὲ βίος μελλησμω παραπόλλυται καὶ εἰς ἕκαστος ἡμῶν ἀσχολούμενος ἀποθνῄσκει.

Γεννηθήκαμε μία φορά — δε γίνεται να ξανα- γεννηθούμε, και δεν πρόκειται ποτέ μέσα στην αιω­νιότητα να ζήσουμε πάλι. Εσύ όμως, χωρίς να έχεις σίγουρο το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά γι’ αργότε­ρα. Κι έτσι η ζωή χάνεται, αναβάλλοντας, και ο καθένας μας πεθαίνει μέσα στις έγνοιες.

15.
Ἤθη ὥσπερ τὰ ἠμῶν αὐτῶν ἰδία τιμῶμεν, ἄν τε χρηστὰ ἔχωμεν, καὶ ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ζηλούμενα, ἄν τε μὴ οὕτω χρῇ καὶ <τὰ> τῶν πελας, ἂν ἐπιεικεῖς ὦσιν.

Όπως ακριβώς εκτιμούμε το δικό μας χαρα­κτήρα, είτε έχει καλά στοιχεία και αξιοζήλευτα για τους ανθρώπους είτε όχι, με τον ίδιο τρόπο πρέπει να σκεφτόμαστε και για το χαρακτήρα των κοντι­νών μας ανθρώπων, αν αυτοί έχουν σωστή συμπερι­φορά.

16.
Οὐδεὶς βλεπῶν τὸ κακὸν αἱρεῖται αὐτὸ ἀλλὰ δελεασθείς ὡς ἀγαθῷ πρὸς τὸ μεῖζον αὐτοῦ κακὸν ἐθηρεύθη.

Κανείς δεν προτιμά το κακό βλέποντάς το, αλλά παγιδεύεται στην πλάνη ότι είναι κάτι καλό σε σχέση μ’ ένα μεγαλύτερο κακό.

17.
Οὐ νέος μακαριστὸς ἀλλὰ γερῶν βεβιωκὼς καλῶς ὁ γὰρ νέος ἀκμὴ πολὺς ὑπὸ τῆς τύχης ἐτερόφρονων πλαζεται ὁ δὲ γερῶν καθάπερ ἐν λιμένι τῷ γηρᾷ καθώρμικεν, τὰ πρότερον δυσελπιστούμενα τῶν ἀγαθῶν ἀσφαλεῖ κατακλείσας χάριτι.

Ευτυχής δεν είναι ο νέος, αλλά ο γέροντας που έχει ζήσει καλά. Γιατί ο άνθρωπος που βρίσκε­ται στην ακμή της νιότης του είναι ευμετάβλητος και επηρεάζεται πολύ από την τύχη, ενώ ο γέρο­ντας είναι σαν να έχει αράξει στο λιμάνι των γηρα­τειών, έχοντας φυλαγμένες στις αναμνήσεις του τις χαρές των αγαθών στα οποία, όταν ήταν νεότερος, δύσκολα μπορούσε να ελπίζει.

18.
Ἀφαιρουμένης προσόψεως καὶ ὁμιλίας καὶ συναναστροφῆς ἐκλύεται τὸ ἐρωτικὸν πάθος.

Χωρίς τη θέα της εξωτερικής εμφάνισης, την κουβέντα και την επαφή, χάνεται το ερωτικό πάθος.

19.
Τοῦ γεγόνοτος ἀμνήμων ἀγαθοῦ γέρων τήμερον γεγένηται.

Όταν κάποιος ξεχάσει τα περασμένα αγαθά, την ίδια μέρα γερνάει.

20. (Κ.Δ. 29)

21.
Οὐ βιαστέον τὴν φύσιν ἀλλὰ πειστέον πείσομεν δὲ τὰς ἀνάγκας ἐπιθυμίας ἐκπληροῦντες, τάς τε φυσικὰς ἂν μὴ βλάπτωσι, τὰς δὲ βλαβερὰς πικρῶς ἐλέγχοντες.

Δεν πρέπει να πιέζουμε τη φύση μας, αλλά να την καθησυχάζουμε. Και θα την καθησυχάζουμε ικανοποιώντας τις αναγκαίες επιθυμίες και όσες από τις φυσικές δε βλάπτουν, και απορρίπτοντας με αυ­στηρότητα τις βλαβερές.

22. (Κ.Δ. 19)

23.
Πᾶσα φιλία δι ἑαυτὴν αἱρετὴ ἀρχὴν δὲ εἴληφεν ἀπὸ τῆς ὠφελείας.

Κάθε φιλία την επιλέγουμε για τη φιλία αυτή καθεαυτή, και ξεκινάει με γνώμονα την ωφέλεια.

24.
Ἐνύπνια οὐκ ἔλαχε φύσιν θείαν οὐδὲ μαντικὴν δύναμην, ἀλλὰ γίνεται κατὰ ἔμπτωσιν εἰδώλων.

Τα όνειρα δεν έχουν θεϊκή φύση ούτε μαντική δύναμη, αλλά γεννιούνται από τις εικόνες που εισέρ­χονται στο υποσυνείδητο.

25.
Ἡ πενία μετρουμένη τῷ τῆς φύσεως τελεῖ μέγας ἐστὶ πλοῦτος πλοῦτος δὲ μὴ ὁριζόμενος μεγάλη ἐστὶ πενία.

Με μέτρο το σκοπό της φύσης, η φτώχεια εί­ναι μεγάλος πλούτος, ενώ ο απεριόριστος πλούτος είναι μεγάλη φτώχεια.

26.
Δεῖ διαλαβεῖν ὅτι καὶ ὁ πολὺς λόγος καὶ ὁ βραχὺς εἰς τὸ αὐτὸ συντείνει.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι και τα πολλά και τα λίγα λόγια αποσκοπούν στο ίδιο πράγμα.

27.
Ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων μόλις τελειωθεῖσιν ὁ καρπὸς ἔρχεται, ἐπὶ δὲ φιλοσοφίας συντρέχει τῇ γνώσει τὸ τερπνὸν οὐ γὰρ μετὰ μάθησιν ἀπόλαυσις, ἀλλὰ ἅμα μάθησις καὶ ἀπόλαυσις.

Στις άλλες ενασχολήσεις, γεύεσαι τον καρπό τους μόνον όταν αυτές ολοκληρωθούν, ενώ στη φι­λοσοφία, τη γνώση και την ευχαρίστηση τις βιώνεις ταυτόχρονα. Γιατί η απόλαυση δεν έρχεται μετά τη μάθηση, αλλά μάθηση και απόλαυση πάνε μαζί.

28.
Οὔτε τοὺς προχείρους εἰς φιλίαν οὔτε τοὺς ὀκνηροὺς δοκιμαστέον δεῖ δὲ καὶ παρακινδυνεύσαι χάριν, χάριν φιλίας.

Μην κάνεις φιλίες ούτε μ’ αυτούς που είναι αμέσως διαθέσιμοι ούτε μ’ αυτούς που δείχνουν απροθυμία. Πρέπει, πάντως, ακόμα και να διακινδυ­νεύουμε για χάρη της φιλίας.

29.
Παρρησία γὰρ ἔγωγε χρώμενος φυσιολογῶν χρησμωδεῖν τὰ συμφέροντα πᾶσιν ἀνθρώποις μᾶλλον ἂν βουλοίμιν, κἄν μηδεὶς μέλλῃ συνήσειν, ἤ συγκατατιθέμενος τοῖς δόξαις καρποῦσθαι τὸν πυκνὸν παραπίπτοντα παρὰ τὸν πολλῶν ἔπαινον.

Σε ό,τι αφορά την έρευνα της φύσης, θα προ­τιμούσα να εκφράζω ελεύθερα, έστω και με δυσνόητους ανθρώπους, κι ας μη με καταλαβαίνει κανείς, παρά να συμφωνώ με τις γνώμες των πολλών και να δέχομαι τον υπερβολικό έπαινό τους.

30.
Ἑτοιμάζονταί τινες διὰ βίου τὰ πρὸς τὸ βίον, οὐ συνορῶντες ὡς πᾶσιν ἡμῖν θανάσιμον ἐγκεχυται τὸ τῆς γενέσεως φάρμακον.

Ορισμένοι άνθρωποι ετοιμάζονται σε όλη τους τη ζωή για τη ζωή, χωρίς να βλέπουν ότι έχει χυ­θεί σε όλους μας το φαρμάκι του θανάτου, την ίδια στιγμή που γεννηθήκαμε (Μητρόδωρος).

31.
Πρὸς μὲν τἆλλα δυνατὸν ἀσφάλειαν πορίσασθαι, χάριν δὲ θανάτου πάντες ἄνθρωποι πόλιν ἀτείχιστον οἰκοῦμεν.

Για όλα τα άλλα πράγματα, είναι δυνατό να βρούμε κάποια ασφάλεια, εξαιτίας όμως του θανά­του, όλοι οι άνθρωποι κατοικούμε σε ανοχύρωτη πό­λη (Μητρόδωρος).

32.
‘Ο του σοφοῦ σεβασμός ἀγαθὸν μέγα τῷ σεβομένω ἐστί.

Ο σεβασμός απέναντι στον σοφό είναι μέγα καλό γι’ αυτόν που τον σέβεται.

33.
Σαρκὸς φωνῇ τὸ μὴ πεινῆν, τὸ μὴ διψῆν, τὸ μὴ ῥιγουν ταὐτὰ γὰρ ἔχων τις καὶ ἐλπίζων ἕξειν κἀν <Διὶ> ὑπὲρ εὐδαιμονίας μαχέσαιτο.

Η σάρκα φωνάζει να μην πεινάει, να μη διψάει, να μην κρυώνει. Όποιος τα έχει αυτά και ελπίζει ότι θα τα έχει, θα μπορούσε να αναμετρηθεί στην ευτυχία ακόμα και με το Δία.

34.
Οὐχ οὕτως χρείαν ἔχομεν τῆς χροιᾶς <τῇ> παρὰ τῶν φίλων ὡς τῆς πίστεως τῆς περὶ τῆς χρείας.

Δεν έχουμε ανάγκη τόσο τη χρησιμότητα των φίλων, όσο το να πιστεύουμε ότι την έχουμε στη διά­θεσή μας.

35.
Οὐ δεῖ λυμαίνεσθαι τὰ παρόντα τῶν ἀπόντων ἐπιθυμία ἀλλ΄ ἐπιλογίζεσθαι ὅτι καὶ ταὐτὰ τῶν εὐκταίων ἤν.

Δεν πρέπει να καταστρέφουμε αυτά που έχου­με επειδή επιθυμούμε πράγματα που δεν έχουμε, αλλά να αναλογιζόμαστε πως, και αυτά, κάποτε ευ­χόμαστε να τα έχουμε.

36.
Ὁ Ἐπικούρου βίος τοῖς τῶν ἄλλων συγκρινόμενος ἕνεκεν ἡμερότητος καὶ αὐταρκείας μῦθος ὃν νομισθείη.

Εάν η ζωή του Επίκουρου συγκριθεί με τη ζωή των άλλων, θα μπορούσε, λόγω της γαλήνης και της αυτάρκειάς της, να θεωρηθεί μύθος (Έρμαρχος).

37.
Ἀσθενὴς ἡ φύσις ἐστὶ πρὸς τὸ κακὸν οὐ πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἡδοναῖς μὲν γὰρ σῴζεται, ἀλγηδόσι δὲ διαλύεται.

Η φύση είναι αδύναμη απέναντι στο κακό και όχι απέναντι στο καλό. Γιατί οι ηδονές την προστα­τεύουν, ενώ με τους πόνους διαλύεται.

38.
Μικρὸς παντάπασιν ὦ πολλαὶ αἰτίαι εὔλογοι εἰς ἐξαγωγὴν βίου.

Είναι πέρα για πέρα ανάξιος ο άνθρωπος που βρί­σκει ένα σωρό δικαιολογίες για να φύγει από τη ζωή.

39.
Οὔθ ὁ τὴν χρείαν ἐπιζητῶν διὰ παντός,οὔθ ὁ μηδέποτε συνάπτων ὁ μὲν γὰρ καπηλεύει τῇ χάριτι τὴν ἀμοιβήν, ὁ δὲ ἀποκόπτει τὴν περὶ τοῦ μέλλοντος εὐελπιστίαν.

Φίλος δεν είναι ούτε αυτός που ζητάει συνέ­χεια βοήθεια, ούτε αυτός που ποτέ δεν έχει ανάγκη τη φιλία. Γιατί ο ένας εκμεταλλεύεται τη φιλία του με αμοιβή, και ο άλλος διώχνει την ελπίδα ότι θα λάβει βοήθεια στο μέλλον.

40.
Ὁ λέγων πάντα κατ ἀνάγκην γίνεσθει οὐδὲν ἐγκαλεῖν ἔχει τῷ λέγοντι μὴ πάντα κατ ἀνάγκην γίνεσθαι αὐτὸ γὰρ τοῦτό φησι κατ ἀνάγκην γίνεσθαι.

Όποιος λέει ότι τα πάντα γίνονται από ανάγκη, δεν μπορεί να κατηγορήσει για κάτι αυτόν που λέει ότι δε γίνονται τα πάντα από ανάγκη, αφού κι αυτό, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, γίνεται από ανάγκη.

41.
Γελᾶν ἅμα δεῖ καὶ φιλοσοφεῖν καὶ οἰκονομεῖν καὶ τοῖς λοιποῖς οἰκειώμασι χρῆσθαι καὶ μηδαμῇ λήγειν τὰς ἐκ τῆς ὀρθῆς φιλοσοφίας φωνὰς ἀφιέντας.

Πρέπει γελώντας να φιλοσοφούμε, να φροντί­ζουμε το σπίτι μας και να χρησιμοποιούμε ό,τι άλ­λο διαθέτουμε, χωρίς ποτέ να πάψουμε να δια­δίδουμε αυτά που διδάσκει η αληθινή φιλοσοφία.

42.
Ὁ αὐτὸς χρόνος καὶ γενέσεως τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ καὶ ἀπολύσεως < τοῦ κακοῦ >.

Το μεγαλύτερο καλό γεννιέται την ίδια στιγ­μή που χάνεται το κακό.

43.
Φιλαργυρεῖν ἄδικα μὲν ἀσεβεῖς, δικαία δὲ αἰσχρὸν ἀπρεπὲς γὰρ ῥυπαρῶς φείδεσθαι καὶ μετὰ τοῦ δικαίου.

Το να ικανοποιεί κανείς τη φιλαργυρία του αδικώντας είναι ασέβεια, ενώ το να την ικανοποιεί χωρίς να αδικεί είναι αισχρό. Γιατί είναι απρέπεια να αποταμιεύει κανείς με γλοιώδη τρόπο, ακόμα κι αν το κάνει σύμφωνα με το δίκαιο.

44.
Ὁ σοφὸς εἰς τὰ ἀναγκαῖα συγκριθεὶς μᾶλλον ἐπίστασαι μεταδιδόναι ἡ μεταλαμβάνειν τηλικοῦτον αὐταρκείας εὑρὲ θησαυρόν.

Ο σοφός, ακόμα και τα αναγκαία για τη ζωή του αγαθά, ξέρει μάλλον να τα προσφέρει παρά να τα δέχεται. Τόσο μεγάλο θησαυρό έχει βρει στην αυτάρκεια.

45.
Οὐ κόμπους οὐδὲ φωνῇς ἐργαστικούς οὐδὲ περιμάχητον παρὰ τοῖς πολλοῖς παιδείαν ἐνδυκνυμένους φιλοσοφία παρασκευάζει, ἀλλὰ σοβαροὺς καὶ αὐτάρκεις καὶ ἐπὶ τοῖς ἰδίοις ἀγαθοῖς, οὐκ ἐπὶ τοῖς τῶν πραγμάτων μέγα φρονοῦντες.

Η μελέτη της φύσης δεν κάνει τους ανθρώπους κομπαστές ούτε πολυλογάδες, ούτε και τέτοιους που να επιδεικνύουν την, αξιοζήλευτη για τους πολλούς, μόρφωσή τους, αλλά υπερήφανους και ανεξάρτητους ανθρώπους που πιστεύουν στην αξία των δικών τους αγαθών, και όχι σε ξένα πράγματα.

46.
Τὰς φαύλας συνηθείας ὥσπερ ἄνδρας πονηροὺς πολὺν χρόνον μέγα βλάψαντες τελείως ἐκδιώκομεν.

Τις κακές συνήθειες τις διώχνουμε τελείως από πάνω μας, λες και πρόκειται για πονηρούς αν­θρώπους που μας έχουν βλάψει πολύ για μεγάλο χρονικό διάστημα.

47.
Προκατείλημμαι σέ, ὦ τύχῃ, καὶ πᾶσαν σήν παρείσδυσιν ἐνέφραξα, καὶ οὔτε σοὶ οὔτε ἅλλῃ οὐδεμιᾷ περιστάσει δώσομεν ἑαυτοὺς ἐκδότους ἀλλ ὅταν ἡμᾶς τὸ χρεὼν ἐξάγῃ, μέγα προπτύσαντες τῷ ζῆν καὶ τοῖς αὐτῷ κενῶς περιπλαττομένοις ἀπίμεν ἐκ τοῦ ζῆν μετὰ καλοῦ παιῶνος ἐπιφωνοῦντες ὡς ἠμῖν βεβίωται.

Σε έχω προλάβει, τύχη, και σου έχω κλείσει όλες τις πόρτες της ζωής μου, και ούτε σ’ εσένα ού­τε σε καμιάν άλλη από τις εξωτερικές συνθήκες θα παραδοθούμε. Κι όταν έρθει ο καιρός να φύγουμε, θα φτύσουμε περήφανα τη ζωή και όσους, μάταια, είναι εξαρτημένοι από αυτήν, και θα την εγκαταλεί- ψουμε μ’ ένα ωραίο τραγούδι που θα λέει πόσο όμορφα ζήσαμε (Μητρόδωρος).

48.
Πειρᾶσθαι τὴν ὑστέραν τῆς προτέρας κρείττω ποιεῖν, ἕως ἂν ἐν ὁδῷ ὦμεν ἐπειδὰν δ ἐπὶ πέρας ἔλθωμεν, ὁμαλῶς εὐφραίνεσθαι.

Για όσον καιρό βρισκόμαστε στο δρόμο της ζωής, ας προσπαθούμε να κάνουμε την επόμενη μέ­ρα καλύτερη από την προηγούμενη. Κι όταν φτάσουμε στο τέρμα, ας χαρούμε γαλήνια.

49. (Κ.Δ. 12)

50. (Κ.Δ. 8)

51.
Πυνθάνομαί σου τὴν κατὰ σάρκαν κίνησιν ἀφθονωτέρον διακεῖσθαι πρὸς τὴν τῶν ἀφροδισίων ἔντευξιν σὺ δὲ ὅταν μήτε τοὺς νόμους καταλύῃς μήτε τὰ καλῶς ἐθῇ κείμενα κινῇς μήτε τὸν πλησίον τινὰ λύπης μήτε τὴν σάρκα καταξαίνης μήτε τὰ ἀναγκαῖα καταναλίσκης, χρῲ ὦ βούλει τῇ σεαυτοῦ προαιρέσει ἀμήχανον μέντοι γε τὸ μὴ οὐχ ἑνί γέ τινα τούτων συνέχεσθαι ἀφροδισία γὰρ οὐδέποτε ὤνησεν ἀγαπητὸν σὲ μὴ ἔβλαψον.

Με πληροφορείς ότι η σάρκα σου σε οδηγεί πολύ συχνά στις σεξουαλικές ηδονές. Εάν ούτε τους νόμους παραβαίνεις ούτε τα καλά ήθη διαταράσσεις, ούτε κάποιον από τους συνανθρώπους σου στενοχω- ρείς, ούτε το σώμα σου βλάπτεις, ούτε τα πράγματα που έχεις ανάγκη σπαταλάς, τότε να διαθέτεις όπως θέλεις τον εαυτό σου σε σχέση μ’ αυτή την επιθυμία σου. Όμως δεν υπάρχει τρόπος να μη συμ- βεί κάτι από τα παραπάνω. Γιατί οι σεξουαλικές ηδονές ποτέ δεν ωφέλησαν, καλό θα ήταν και να μην έβλαπταν (Μητρόδωρος).

52.
Ἡ φιλία περιχορεύει τὴν οἰκουμένην κηρύττουσα δὴ πᾶσιν ἡμῖν ἐγείρεσθαι ἐπὶ τὸν μακαρισμόν.

Η φιλία χορεύει γύρω από ολόκληρη την ανθρωπότητα, καλώντας μας όλους να ξεσηκωθούμε για την ευτυχία.

53.
Οὐδενὶ φθονητέον ἀγαθοὶ γὰρ οὐκ ἄξιοι φθόνου, πονηροὶ δὲ ὅσῳ ἂν μᾶλλον εὐτυχῶσι, τοσούτω μᾶλλον αὐτοῖς λυμαίνονται.

Κανέναν δεν πρέπει να φθονούμε. Γιατί οι καλοί άνθρωποι δεν το αξίζουν, ενώ οι πονηροί, όσο περισσότερο ευημερούν, τόσο μεγαλύτερο κακό κάνουν στον εαυτό τους.

54.
Οὐ προσποιεῖσθαι δεῖ φιλοσοφεῖν, ἀλλ ὄντως φιλοσοφεῖν οὐ γὰρ προσδεόμεθα τοῦ δοκεῖν ὑγιαίνειν, ἀλλὰ τοῦ κατ’ ἀλήθειαν ὑγιαίνειν.

Δεν πρέπει να προσποιούμαστε ότι φιλοσοφού­με, αλλά στ’ αλήθεια να φιλοσοφούμε. Γιατί δεν έχουμε ανάγκη να φαινόμαστε υγιείς, αλλά να είμαστε πράγματι υγιείς.

55.
Θεραπευτέον τὰς συμφορὰς τῇ τῶν ἀπολλυμένων χάριτι καὶ τῷ γιγνώσκειν ὅτι οὔκ ἔστιν ἄπρακτον ποιήσαι τὸ γέγονος.

Πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις συμφορές με την ευχάριστη ανάμνηση αυτών που χάθηκαν, κατανοώντας παράλληλα ότι δεν είναι δυνατόν να μην έχει γίνει αυτό που είναι γεγονός.

56-57.
Ἀλγεῖ μὲν ὁ σοφὸς οὐ μᾶλλον στρεβλούμενος < ἡ στρεβλουμένου τοῦ φίλου, καὶ ὑπὲρ αὐτοῦ τεθνήξεται εἰ γὰρ προήσεται> τὸν φίλον ὁ βίος αὐτοῦ πᾶς δι ἀπιστίαν συγχυθήσεται καὶ ἀνακεχαιτισμένος ἔσται.

Ο σοφός, όταν βασανίζεται, δε νιώθει μεγαλύτερο πόνο απ’ όσο όταν βασανίζεται ο φίλος του, και είναι ικανός ακόμα και να πεθάνει γι’ αυτόν. Γιατί, εάν προδώσει το φίλο του, όλη του η ζωή θα ταραχθεί και θα ανατραπούν τα πάντα από την απιστία του.

58.
Ἐκλυτέον ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ περὶ τὰ ἐγκύκλια καὶ πολιτικὰ δεσμωτηρίου.

Πρέπει να απαλλάξουμε τον εαυτό μας από τα δεσμά της καθημερινότητας και της πολιτικής.

59.
Ἄπληστον οὐ γαστήρ, ὥσπερ οἱ πολλοὶ φάσιν, ἀλλ ἡ δόξα ψευδὴς ὑπὲρ τοῦ γαστρὸς ἀορίστου πληρώματος.

Δεν είναι άπληστη η κοιλιά, όπως λένε οι πολλοί, αλλά η λανθασμένη άποψη ότι μπορεί να γεμίζει συνέχεια.

60.
Πὰς ὥσπερ ἄρτι γεγονὼς ἐκ τοῦ ζῆν ἀπέρχεται.

Καθένας φεύγει από τη ζωή σαν να είχε μόλις γεννηθεί.

61.
Καλλίστη καὶ ἡ τῶν πλησίον ὄψις τῆς πρώτης συγγενήσεως ὁμονοούσης ἤ καὶ πολλὴν εἰς τοῦτο ποιουμένης σπουδήν.

Είναι πολύ όμορφη η όψη των κοντινών μας ανθρώπων, όταν η αρχική συγγένεια καλλιεργεί κλίμα ομόνοιας, ή έστω καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια προς το σκοπό αυτό.

62.
Εἰ γὰρ κατὰ τὸ δέον ὀργαὶ γίνονται τοῖς γεννήσασι πρὸς τὰ ἔκγονα, μάταιον δήπουθέν ἐστὶ τὸ ἀντιτείνειν καὶ μὴ παραιτεῖσθαι συγγνώμης τυχεῖν, εἰ δὲ μὴ κατὰ τὸ δέον, ἀλλὰ ἀλογώτερον, γέλοιον πᾶν τὸ πρός ἔκκλησιν <ἐκκαλεῖν> τὴν ἀλογίαν θυμῶ κατέχοντα, καὶ μὴ ζητεῖν μεταθεῖναι κατ ἄλλους τρόπους εὐγνωμονοῦντα.

Εάν οι γονείς οργίζονται δικαιολογημένα με τα παιδιά τους, είναι ανόητο αυτά να τους εναντιώνονται και να μην τους παρακαλούν να τα συγχωρήσουν. Αν, όμως, οργίζονται αδικαιολόγητα και παράλογα, είναι εντελώς γελοίο να ερεθίζει κάποιος με το θυμό του αυτόν που είναι παράλογος, και να μην προσπαθεί να του αλλάξει την παράλογη συμπεριφο­ρά και να τον ηρεμήσει με άλλους τρόπους.

63.
Έστι και εν λιτότητι μεθόριος, ής ο ανεπιλόγιστος παραπλήσιόν τι πάσχει τώ δ’ αοριστίαν εκπίπτοντι

Υπάρχει και στη λιτότητα ένα όριο που, όποιος δεν το υπολογίζει, παθαίνει κάτι παραπλήσιο μ’ αυτόν που δεν έχει όρια στις επιθυμίες του

64.
Ακολουθεῖν δεῖ τὸν παρὰ τῶν ἄλλων ἔπαινον αὐτόματον, ἡμᾶς δὲ γενέσθαι περὶ τὴν ἡμῶν ἰατρείαν.

Ο έπαινος των άλλων πρέπει να έρχεται χωρίς να τον επιδιώκουμε. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να προσπαθούμε να θεραπεύσουμε τα δικά μας ελαττώματα.

65.
Μάταιόν ἔστι παρὰ θέων αἰτεῖσθαι ἅ τις ἑαυτῷ χορηγήσαι ἱκανός ἔστι.

Είναι ανόητο να ζητάει κανείς από τους θεούς αυτά που μπορεί να προσφέρει ο ίδιος στον εαυτό του.

66.
Συμπάθωμεν τοῖς φίλοις οὔ θρηνούντες ἀλλὰ φροντίζοντες.

Συμπάσχουμε με τους φίλους όχι θρηνώντας, αλλά φροντίζοντάς τους.

67.
΄Ελεύθερος βίος οὔ δυναταὶ κτήσαθαι χρήματα πολλὰ διὰ τὸ πρᾶγμα μὴ ῥᾴδιον εἶναι χωρὶς θητείας ὄχλων ἤ δυναστῶν, ἀλλὰ συνέχει δαψιλείᾳ πάντα κέκτηται. ἂν δέ που κι τύχη χρημάτων πολλῶν, κι ταὐτὰ ῥᾳδίως ἂν εἰς τήν του πλησίον εὔνοιαν διαμέτρησαι.

Ο άνθρωπος που ζει ελεύθερος δεν μπορεί να αποκτήσει μεγάλα πλούτη, αφού αυτό δεν είναι εύ­κολο χωρίς δουλοπρέπεια προς τις μάζες ή προς αυτούς που κατέχουν την εξουσία. Κι αν του τύχουν μεγάλα πλούτη, κι αυτά εύκολα θα τα μοιράσει, για να απολαμβάνει την ευνοϊκή διάθεση των συνανθρώπων του.

68.
Οὐδὲν ἱκανὸν ὦ ὀλίγον ἱκανόν.

Τίποτα δεν είναι αρκετό, για όποιον το αρκετό είναι λίγο.

69.
Τὸ τῆς ψυχῆς ἀχάριστον λίχνον ἐποίησε τὸ ζῷον εἰς ἄπειρον τῶν ἐν διαίτῃ ποικιλμάτων.

Η αχαριστία της ψυχής κάνει τον άνθρωπο ακόρεστα άπληστο για κάθε τρόπο ζωής.

70.
Μηδὲν σοὶ ἐν βιὼ πραχθείη ὁ φόβον παρέξει σοὶ εἰ γνωσθήσεται τῷ πλησίον.

Μην κάνεις τίποτα στη ζωή σου που θα σου προκαλέσει φόβο, αν το μάθουν οι γύρω σου.

71.
Πρὸς πάσας τὰς ἐπιθυμίας προσακτέον τὸ ἐπερώτημα τοῦτο τί μοι γενήσεται ἂν τελεσθῇ τὸ κᾆτα ἐπιθυμίαν ἐπιζητούμενον; καί τι ἐὰν μὴ τελεσθῇ;

Για κάθε επιθυμία μας, πρέπει να θέτουμε το ερώτημα: Τι θα μου συμβεί αν γίνει αυτό που επιθυμώ, και τι αν δε γίνει;

72. (Κ.Δ. 13)

73.
Καὶ τὸ γένεσθαί τινάς ἀλγηδόνας περὶ σῶμα λυσιτελεῖ πρὸς φυλακὴν τῶν ὁμοειδῶν.

Το γεγονός ότι νιώθουμε κάποιους σωματικούς πόνους μάς ωφελεί, αφού μας κάνει να φυλαγόμαστε από άλλους παρόμοιους πόνους.

74.
Ἐν φιλολόγῳ συζητήσει πλεῖον ἥνυσεν ὁ ἡττηθεὶς καθ’ ὁ προσέμαθεν.

Ύστερα από μια φιλοσοφική αντιπαράθεση, περισσότερα κέρδισε ο ηττημένος, γιατί αυτός είναι που έμαθε πράγματα.

75.
Εἰς τὰ παρωχηκότα ἀγαθὰ ἀχάριστος φωνὴ ἡ λέγουσα τέλος ὁρᾷ μακροῦ βίου.

Είναι αχάριστη απέναντι στα περασμένα καλά η φωνή που λέει: «Να αποβλέπεις στο τέλος μιας μακρόχρονης ζωής».

76.
Τοιοῦτος εἰ γηράσκων ὁποῖον ἑγὼ παραινῶ καὶ διέγνωκας ὁποῖόν ἐστι τὸ ἑαυτῷ φιλοσοφήσαι καὶ οἰὸν τοτη Ἑλλάδι συγχαίρω σοί.

Στα γεράματά σου έχεις γίνει όπως εγώ συμβουλεύω, και έχεις ξεκαθαρίσει μέσα σου τι σημαίνει να φιλοσοφείς για τον εαυτό σου και τι για την Ελλάδα. Σε συγχαίρω.

77.
Τῆς αὐταρκείας καρπὸς μέγιστος ἐλευθερία.

Το σημαντικότερο όφελος που πηγάζει από την αυτάρκεια είναι η ελευθερία.

78.
Ὁ γενναῖος περὶ σοφίαν καὶ φιλίαν μάλιστα γίγνεται, ὧν τὸ μέν ἐστι θνητὸν ἀγαθόν, τὸ δὲ ἀθάνατον.

Ο ευγενικός άνθρωπος ασχολείται κυρίως με τη φιλοσοφία και τη φιλία, από τα οποία το ένα είναι θνητό αγαθό, και το άλλο αθάνατο.

79.
Ὁ ἀτάραχος ἑαυτῷ καὶ ἑτέρῳ ἀόχλητος.

Ο ατάραχος άνθρωπος δεν ενοχλεί ούτε τον εαυτό του ούτε κανέναν άλλο.

80.
Νέῳ σωτηρίας μοῖρα τῆς ἡλικίας τήρησις καὶ φυλακὴ τῶν πάντα μολυνόντων κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τὰς οἰστρώδεις.

Το καλύτερο που έχει να κάνει ένας νέος άνθρωπος για τη σωτηρία του είναι να διατηρεί τη νεότητά του και να την προστατεύει από αυτούς που μολύνουν τα πάντα με τις μανιώδεις επιθυμίες τους.

81.
Οὐ λύει τὴν τῆς ψυχῆς ταραχὴν οὐδὲ τὴν ἀξιόλογον ἀπογέννα χαρὰν οὔτε πλοῦτος ὑπάρχων ὁ μέγιστος οὔθ’ ἡ παρὰ τοῖς πολλοῖς τιμὴ καὶ περιβλέψις οὔτ ἄλλο τι τῶν παρὰ τὰς ἀδιορίστους αἰτίας.

Δεν απομακρύνουν την ταραχή της ψυχής και δε φέρνουν την αληθινή χαρά ούτε ο μεγαλύτερος πλούτος που υπάρχει, ούτε οι τιμές και ο θαυμασμός των πολλών, ούτε κάποιο άλλο από τα πράγματα που δεν έχουν όρια.

Διογένης Λαέρτιος Χ 139 - 154

Από το βιβλίο του Χάρη Λύτα ''Λάθε βιώσας'' των εκδόσεων Κέδρος