Για να καταλάβουμε ποιοι είναι οι πολλοί, ποιοι οι λίγοι και ποιοι οι πολύ λίγοι, θα δούμε μια στάνη με πρόβατα, και θα την προβάλλουμε αναλογικά στην κοινωνία.
Οι πολλοί:
τα πρόβατα και τα ερίφια, ξεχωρίζουν μερικές προβατίνες
Οι λίγοι:
οι φύλακες, οι σκύλοι και το τσομπανάκι
Οι πολύ λίγοι:
ο κοπαδάρχης, ο ιδιοκτήτης της στάνης.
Συγχωρήστε μου την ορολογία μα τη χρειάζομαι για το συμπέρασμα στο οποίο θα καταλήξω.
Να μιλήσουμε πρώτα για τους πολλούς. Ο πολιτικός, μα όχι πολιτικάντης, Επίκουρος είναι απέναντί μας διαφωτιστικός και ειλικρινής. Πρώτα προσδιορίζει τη φιλοσοφία ως ενέργεια που υπηρετεί την ευδαιμονία στην οποία όλοι οι άνθρωποι από τη φύση μας αποσκοπούμε. Δημοκρατικότατος. Ταυτόχρονα επισημαίνει τη χρηστικότητα της φιλοσοφίας στη ζωή μας παραλληλίζοντάς τη με αυτή της ιατρικής. Το ίδιο επιδιώκουμε όλοι την υγεία του σώματος και την υγεία της ψυχής.
Να όμως που υπάρχει στον κόσμο η αρρώστια όσο υπάρχει και η πλάνη. Η πλάνη μάλιστα περισσεύει. Κι εδώ ο Επίκουρος δε μασά τα λόγια του. Δεν φιλοσοφεί για να αρέσει στους πολλούς. Αυτά που αρέσουν στους πολλούς δεν τον ενδιαφέρουν κι εκείνα που τον ενδιαφέρουν οι πολλοί δεν είμαστε ικανοί να τα αντιληφθούμε.
Το λέει καθαρά μάλιστα, «ου παντός σώματος». Υπάρχει δηλαδή κυτταρική δομή ανίκανη να φιλοσοφήσει. Και ου παντός έθνους μάλιστα! (αλλά αυτό ίσχυε για τότε).
Μου λέει πάρα πολλά η φράση: «ασεβής δεν είναι αυτός που δεν υιοθετεί τους θεούς των πολλών, αλλά εκείνος που προσάπτει στους θεούς τις δοξασίες των πολλών», η φράση που ξεχώρισε ο Μαρξ για ν’ αναδείξει την αξία της αθάνατης φιλοσοφίας της μόνης ικανής να κρατήσει όρθιο τον άνθρωπο. Η φράση αυτή διακρίνει τους πολλούς με μεγάλη ακρίβεια, με κριτήριο τις αντιλήψεις για το θείο που βασίζονται στην άγνοια και το φόβο κι από κει στη δεισιδαιμονία.
Ο παππούς τους το ξεκόβει. Τέρμα κύριοι δεν ταυτίζομαι μαζί σας. Δεν κινούμαι στο επίπεδό σας. Αν μπορείτε ακολουθήστε με. Σας έχω δείξει τον τρόπο.
– Δάσκαλε τι έχεις με τους πολλούς και μας απαξιώνεις έτσι; Γιατί δεν μας φέρεσαι με τον τρόπο που το κάνουν οι πολύ λίγοι. Να μας λες ωραία παραμυθάκια με κανακέματα, να μας κάνεις δικούς σου δίνοντάς μας μια προοπτική ελπίδας ή έστω μια κομματική γραμμή ας πούμε.
Να γιατί. Σ’ ενδιαφέρει μόνο ο άνθρωπος που αξίζει την ελευθερία του. Δε σ’ ενδιαφέρουν τα πρόβατα. Τα πρόβατα υπάρχουν μόνο για λογαριασμό του τσομπάνη τους. Δεν σ’ ενδιαφέρει η εξουσία. Γιατί τι είναι η εξουσία; Φόβος είναι κι αυτή: «…ουκ έστιν άφοβον είναι φοβερόν φαινόμενον». Το ‘πες και ξεκαθάρισες τη σχέση σου και μ’ αυτήν – την εξουσία δηλαδή, τους πολύ λίγους.
– Επομένως δάσκαλε, ερμηνεύοντας τη φιλοσοφία σου καταλαβαίνω πως είναι για τους λίγους με την προοπτική όμως να γίνουμε πολλοί. Να το διευκρινίσω πριν με αποπάρεις. Όχι να γίνουμε οι πολλοί, – η ελευθερία μάζα δε γίνεται – μα να γίνουμε περισσότεροι, ώσπου να φτάσουμε την κρίσιμη μάζα.
Φίλοι μου, θα ήταν πολύ εγωιστικό αν κρατούσαμε την επικούρεια φιλοσοφία για τον εαυτό μας.
Όμως κάθε χρόνο οργανώνουμε Συμπόσια και συναντήσεις, δίνουμε διαλέξεις, εισηγήσεις, σεμινάρια, δημοσιεύουμε αμέτρητα κείμενα και με τις παρουσίες μας περιγράφουμε το βίωμά μας. Αυτό σημαίνει πως ανταποκρινόμαστε στην προοπτική που περιέγραψα πριν.
Είναι καιρός όμως να προτείνουμε επικούρειες λύσεις και στα καθημερινά προβλήματα που απασχολούν τους πολλούς (πλέον και τους λίγους).
Είναι πολλά, μα να μη μακρηγορώ, κορυφαίο είναι το πολιτειακό. Με την ευκαιρία της συζήτησης που άνοιξε για αλλαγές στο Σύνταγμα: Οι πολίτες για να είναι πολίτες πρέπει να είναι αυτονομημένοι. Κι εμείς οι επικούρειοι γνωρίζουμε καλύτερα απ’ όλους τους άλλους τι σημαίνει αυτό και πώς γίνεται και είναι καιρός να το δείξουμε.
Είναι καιρός να μιλήσουμε για ένα πολιτικό μοντέλο διακυβέρνησης εμπνευσμένο από την αρχαία άμεση δημοκρατία που καταλύθηκε με βίαιο τρόπο και έκτοτε εγκαταλείφθηκε με κίνδυνο να θαφτεί εξ ολοκλήρου δόλια κάτω από την σημερινή καρικατούρα που φέρει μόνο το όνομα αλλά πρόκειται για κακόγουστη και «ατάλαντη» ολιγαρχία του χρήματος. Όχι μόνο εδώ, παντού στον κόσμο.
Οι καιροί εκπέμπουν διαρκές και ύστατο κάλεσμα, γι αυτό και αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία.
Όλυμπος, Άλσος Προμηθέως, 21α Προμήθεια,
9η Πανελλήνια συνάντηση Επικούρειων
9/7/2016, Δημήτρης Λιαρμακόπουλος
