Στα σύνορα μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας υπάρχει το Κομπάνι.
Πριν τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, το Κομπάνι ήταν μια συριακή πόλη 45000 κατοίκων (κατά 90% Κούρδων) στα σύνορα με την Τουρκία. Κατά την διάρκεια της εμφύλιας ενδοσυριακής σύρραξης, η Ανώτατη Κουρδική Επιτροπή με την πολιτοφυλακή της ανέλαβε την διακυβέρνηση της πόλης και επεδίωξε να διατηρήσει την περιοχή μακριά από κάθε πολεμική ανάμιξη. Την τελευταία διετία, οι Κούρδοι της περιοχής οργάνωσαν μια δημοκρατική κοινωνία με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ισοτιμία ανδρών και γυναικών και ισότιμη αντιπροσώπευση των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.
Στο Κομπάνι και στην γύρω περιοχή αποδείχθηκε ότι ο ανθρωπισμός με την έννοια της ανθρωπιάς και της μόρφωσης είναι ζητούμενο κάθε έμφρονα ανθρώπου. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Μέσης Ανατολής, δημιουργήθηκε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο μιας δημοκρατικής και ανθρωπιστικής κοινωνίας, της οποίας το Σύνταγμα ξεκινά ως εξής:
“Εμείς ο λαός των Δημοκρατικών Αυτόνομων Περιοχών Αφρίν, Τζαζίρα και Κομπάνι, μια συνομοσπονδία Κούρδων, Αράβων, Συρίων, Αραμαίων, Τουρκμένων, Αρμενίων και Τσετσένων, διακηρύττουμε ελεύθερα και επίσημα και καθιερώνουμε αυτόν τον Χάρτη. Σε αναζήτηση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αξιοπρέπειας και της δημοκρατίας και οδηγούμενοι από τις αρχές της ισότητας και της αειφορίας του περιβάλλοντος, ο Χάρτης ανακηρύσσει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο βασισμένο στην αμοιβαία και ειρηνική συνύπαρξη και κατανόηση ανάμεσα σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Προστατεύει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα (που αναγνωρίζονται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών) και τις ανθρώπινες ελευθερίες και επαναδιαβεβαιώνει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών”.
Αυτή η όαση ανθρωπισμού που αυτοσυγκροτήθηκε στην Μέση Ανατολή απειλείται εδώ και μερικές εβδομάδες από τους στρατιώτες του ιερού πολέμου του Ισλαμικού Χαλιφάτου. Οι φανατικοί φονταμενταλιστές επιτίθενται με λύσσα στο Κομπάνι για να σκλαβώσουν τους προκλητικά ελεύθερους κατοίκους του. Η πίστη των φανατικών μουσουλμάνων στην θεϊκή πρόνοια και την μοίρα (το κισμέτ) τους κάνει να δέχονται χωρίς ενδοιασμό ότι είναι όργανα του Αλλάχ, αλλά και ότι κάθε πράξη τους υποστηρίζεται από την θεϊκή βούληση. Όλα είναι θεϊκό σχέδιο για αυτούς: οι σφαγές των αντιπάλων, η υποδούλωση των άμαχων, η θανάτωση των απίστων με βασανιστήρια. Ο θεοκρατικός νόμος, η σαρία, είναι πάνω από όλα. Ο φόβος του θανάτου γίνεται φονικό όπλο. “Αυτός που προκαλεί φόβο είναι επειδή φοβάται ο ίδιος” έχει πει ο σοφός Επίκουρος.
Το Κομπάνι αντιπροσωπεύει το κοινωνικό συμβόλαιο των έμφρονων ανθρώπων που ομονοούν θέλοντας να ζήσουν ευτυχισμένοι. Γνωρίζουν ότι μόνοι τους θα δημιουργήσουν την δικαιοσύνη που θα στεριώσουν την ελευθερία και την ευδαιμονία τους, ανεξάρτητα από τις επιμέρους θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Τα λόγια του Συντάγματός τους περιέχουν ανθρωπιστικές έννοιες εμπνευσμένες από τον Τζέφφερσον, τον Λοκ και τον Επίκουρο. Άνδρες και γυναίκες της πολιτοφυλακής του Κομπάνι αντιστέκονται με γενναιότητα και αυταπάρνηση στην επίθεση των φανατικών φονταμενταλιστών επειδή υπερασπίζονται την δημοκρατία, την ελευθερία και την ευδαιμονία τους, ακριβώς όπως οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα πριν 2500 χρόνια.
Οι συνειδητοποιημένοι της Δύσης έχουν αντιληφθεί αυτή την διαμάχη του ανθρωπισμού με την θεοκρατία στο Κομπάνι και για αυτό τον λόγο βοηθούν με αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Από την άλλη πλευρά, η ουδέτερη στάση της Τουρκίας φανερώνει τις θρησκευτικές προτεραιότητες της ηγεσίας της.
Όταν τον 9ο αιώνα είχαν επικρατήσει στην Βαγδάτη οι Μουταζιλίτες, που είχαν επηρεαστεί από τους Επικούρειους*, υπήρξε μια ανθρωπιστική αναγέννηση του Ισλάμ με την ίδρυση του Οίκου της Σοφίας. Δυστυχώς το πείραμα αυτό κράτησε μόνο μερικές δεκαετίες και οι φανατικοί επικράτησαν φρενάροντας την εξέλιξη των μουσουλμανικών κοινωνιών. Σήμερα, στο Κομπάνι γίνεται πάλι η αναμέτρηση του ανθρωπισμού με την θεοκρατία. Αν χαθεί εκεί η μάχη, ίσως μια μέρα η αναμέτρηση αυτή να έρθει και στην γειτονιά μας.
*Γιαπιτζάκης Χ. Πιερ Γκασσαντί, ο αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας. Τρίτο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας (Πρακτικά). Έκδοση Φίλων Επικούρειας Φιλοσοφίας “Κήπος”, Αθήνα 2013, σελ. 180-182.
Χρήστος Γιαπιτζάκης
Μέλος του Κήπου Αθηνών
