Τα τελευταία χρόνια η χώρα μας δοκιμάζεται από πρωτοφανείς μεταβολές. Η κρίση που ζούμε δεν περιορίζεται μόνο σε οικονομική, αλλά είναι τόσο πολιτική ιδεολογική όσο και ηθική.
Όλες αυτές οι δοκιμασίες που βιώνουμε δεν μπορούν να μας αφήσουν ανεπηρέαστους. Συχνά ακούγονται περιπτώσεις ανθρώπων που από την απελπισία τους οδηγούνται στην αυτοκτονία .Υπάρχουν βέβαια έρευνες που υποστηρίζουν πως δεν αποδεικνύονται τέτοια ποσοστά .Όποια και αν είναι τα αληθή στοιχεία, σίγουρο είναι πως οι σε τέτοιες στρεσογόνες καταστάσεις, οι άνθρωποι εμφανίζουν προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας.
Οι όποιες σοβαρές αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων και στην καθημερινότητά τους, δημιουργούν ταραχή, αναστάτωση και συχνά άγχος. Σε καιρούς έλλειψης οικονομικής ασφάλειας, όπου το εισόδημα περικόπτεται ή μειώνεται, όπου η ανεργία φουντώνει και χάνονται ακόμη και τα ασφαλιστικά δικαιώματα, η ψυχική υγεία βάλλεται και απειλείται. Αυτές οι αρνητικές αλλαγές καταρχάς βιώνονται απ’ όλους μας ως απώλειες με συναισθήματα ως και βαθιάς θλίψης.
Καλούμαστε λοιπόν όλοι μας να αναπροσαρμοστούμε στην διαφορετική κατάσταση. η οποία επιφέρει το άγχος. Το άγχος καταρχάς έχει και την θετική του πλευρά. Θέτει τον οργανισμό σε διαδικασία εγρήγορσης και ετοιμότητας για δράση με στόχο να αντιπαλέψει τις δυσκολίες, κινδύνους και τέλος να επιβιώσει.
Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε λειτουργικά το άγχος κυρίως όταν υπάρχουν δύσκολες αντικειμενικά συνθήκες; Ασφαλώς και μπορούμε!
Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί που θα τα καταφέρουν καλύτερα;
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο αυτό που συμβάλλει στην επιτυχία, αυτό που επηρεάζει σημαντικά το πώς θα τα καταφέρουμε, δεν είναι απαραίτητα η οικονομική άνεση, ούτε ένας ψηλός δείκτης νοημοσύνης. Είναι η ψυχική ανθεκτικότητα που θα αναπτύξουμε, που θα μας βοηθήσει να αναδιαρθρώσουμε, να δημιουργήσουμε ένα νέο σχέδιο ύπαρξης ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Ανθεκτικότητα δε σημαίνει ότι ένα άτομο δεν εμφανίζει δυσκολίες ή δε νιώθει συναισθηματικό πόνο όταν καλείται να ανταπεξέλθει σε τέτοιες συνθήκες.
Ανθεκτικότητα δεν είναι ένα στοιχείο χαρακτήρα που είτε έχουμε είτε δεν έχουμε. Είναι συμπεριφορές ,σκέψεις και ενέργειες που μπορούμε να αποκτήσουμε εν όσο δοκιμαζόμαστε από τις δυσκολίες και μέσα από αυτές θα ωριμάσει το διαφορετικό και καινούργιο. Άλλωστε πολλές φορές οι άνθρωποι εκπαιδεύονται από την ίδια τη ζωή και από τις εμπειρίες που μας δίνει.
Όπως μας δίδαξε ο Επίκουρος από την αρχαιότητα οι άνθρωποι αναζητούσαν τρόπους για να είναι ευτυχισμένοι.
Σίγουρα η οικονομική κρίση δε δημιουργεί τις καλύτερες συνθήκες για τέτοιες αναζητήσεις. Όμως μια παθητική στάση που περιορίζει τις δραστηριότητες μας, μας αφήνει έρμαια σε αβεβαιότητες και σε εκφοβισμούς, μας οδηγεί σε πρόσκαιρες και ανέξοδες μεν < ευτυχίες> όπως ο καναπές και η τηλεόραση, ως μορφή απόδρασης , συμβάλλει αρνητικά και κλιμακώνει την αίσθηση της αποτυχίας.
Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν αποτελεί μαγική λύση, που θα εξαφανίσει τις δυσκολίες και τα προβλήματα, μπορεί όμως να μας εφοδιάσει με εναλλακτικές λύσεις ώστε να μη χάνουμε τη χαρά της ζωής και να διαχειριζόμαστε με πιο αποτελεσματικό τρόπο το στρες και το άγχος.
Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα και πως αναπτύσσονται μια σειρά από δεξιότητες;
Ανθεκτικότητα είναι να αποδεχθούμε πως δεν είμαστε αλώβητοι. Να αντιστεκόμαστε στο κλίμα εκφοβισμού και να μην εγκλωβιζόμαστε σε < σκέψεις παγίδες >.
Τα πάντα παλεύονται! Η ανθρώπινη δύναμη είναι αναμφισβήτητο δεδομένο. Αυτή τη δύναμη χρειάζεται να αναγνωρίσουμε μέσα μας καταρχάς ,όμως να μη διστάζουμε επίσης να απευθυνθούμε σε αγαπημένα πρόσωπα, που μας αποδέχονται ,μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Σε συγγενείς και φίλους που θα μας ακούσουν και θα μας υποστηρίξουν.
Ας μη φοβόμαστε ότι θα μας χρεώσουν την αποτυχία. Τα προβλήματα αφορούν πλέον το σύνολο της κοινωνίας, μην αφήνουμε να τα βιώσουμε ως προσωπική αποτυχία.
Ο Επίκουρος δεν είναι αυτός που μας δίδαξε πως θα πρέπει να βρούμε με ποιόν θα φάμε και θα πιούμε, πριν βρούμε τι θα φάμε και θα πιούμε. Η φιλία στην οποία έδινε μεγάλη αξία , είναι αυτή που θα μας προσφέρει στήριγμα στις δυσκολίες μας.
Δεχθείτε ότι η αλλαγή είναι ένα μέρος της ζωής, Ας μη θεωρούμε τα προβλήματα ανυπέρβλητα. Η δύναμη της ζωής είναι τόσο μεγάλη ώστε, σαν τεράστιος χείμαρρος, επανέρχεται με διαφορετική μορφή έπειτα ακόμη και από μια κατάρρευση. Όσο ισχυρή και να είναι η αναστάτωση στη ζωή μας, θα υπάρξει με βεβαιότητα ένα σύστημα που θα μπει σε λειτουργία. Αυτό συμβαίνει ακόμη και μετά από πολέμους ή μεγάλες θεομηνίες.
Οι δεξιότητες είναι το δυνατό μας σημείο! Όταν θέλουμε μπορούμε, κυρίως αν δεν πάψουμε να το πιστεύουμε. Μπορεί να νομίζουμε ότι η ζωή δε μας δίνει ότι θα θέλαμε, σίγουρα όμως μας παρέχει όσα χρειαζόμαστε. Ας αξιολογήσουμε και πάλι τις πραγματικές μας ανάγκες, ας μην επικεντρωθούμε στα περιττά και μη απαραίτητα, ας αναζητήσουμε αυτά που αληθινά επιθυμούμε!
Να θυμηθούμε και πάλι τον Επίκουρο; “Αν θέλεις να κάνεις κάποιον πλούσιο, μην του προσθέτεις χρήματα να του αφαιρείς επιθυμίες” μας λέει, όπως και “Δεν πρέπει να καταστρέφουμε αυτά που έχουμε και να επιθυμούμε αυτά που δεν έχουμε…”
Βελτιώστε την καθημερινότητά σας. Η ζωή μπορεί να φέρνει πολλές δυσκολίες, να είναι παράλογη, όμως μη ξεχνάμε το γέλιο, το οποίο έχει μεγάλη οργανωτική δύναμη. Δεν είναι απαραίτητο να είμαστε χαρούμενοι για να έχουμε χιούμορ. Να ψάχνουμε να βρούμε την αστεία πλευρά σε ότι μας συμβαίνει .
O Sigmund Freud μας λέει ¨χιούμορ σημαίνει να μπορείς να διακρίνεις σε μια τραυματική κατάσταση τις διασκεδαστικές ,ειρωνικές και ασυνήθιστες πλευρές της ¨.
Έτσι λοιπόν το χιούμορ μας απαλλάσσει από το βάρος ή τον πόνο της πραγματικότητας και μας αφήνει να τη διαχειριστούμε καλύτερα.
Παραμείνετε αισιόδοξοι. Η αποδοχή των αλλαγών, αν αυτό το συνδυάσουμε και με κινητικότητα(π.χ. επαγγελματική ) βοηθάει στην προσαρμογή του ανθρώπου και τον διευκολύνει να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις.
Όλες αυτές οι δεξιότητες που μας απεγκλωβίζουν από το άγχος και το φόβο, μας οδηγούν να βρούμε λύσεις σε προβλήματα, μας είναι μαθήματα ζωής για να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας, τις σχέσεις μας, μας οπλίζουν να θέσουμε ρεαλιστικούς στόχους.
Πέτρου Κωνσταντινιά
Εισήγηση στα Προμήθεια 2013
