Επιθυμώ να προκαλέσω κάποιες σκέψεις σας στο θέμα της φιλοπατρίας.
Όταν παρατηρούμε με ποιο τρόπο προσεγγίζει το θέμα, η Επικούρεια διδασκαλία, παίρνουμε μια καλή ιδέα γιά το πώς αντιλαμβάνεται τη φιλοσοφία.
Αν εφαρμόζαμε την Πλατωνική μέθοδο, (μέθοδο εδώ που τα λέμε , κάθε συστηματικής φιλοσοφίας) θα ψάχναμε τον ορισμό της πατρίδας.
Κατόπιν, τον ορισμό της φιλίας.
Στη συνέχεια θα αναρωτιόμασταν σαν ποια έννοια μπορεί να περικλείει ο σύνθετος ορισμός της φιλοπατρίας.
Θα συζητάγαμε ώρες, και αν καταλήγαμε κάπου, αυτό θα ήταν τόσο γενικό και ασαφές, ώστε ζήτημα αν ήταν χρήσιμο.
Ο Επίκουρος, δεν μας εξασκεί σε συστηματικές λεπτολογίες .
Δεν ενδιαφέρεται για τις έννοιες «καθ’ εαυτές», αλλά για το πώς οι έννοιες αυτές, νοούμενες μέσα από την εμπειρία, επεμβαίνουν στη ζωή μας.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που διαχειρίζεται τις μεγάλες αφηρημένες έννοιες.(π.χ. τα όνειρα, την ψυχή, τους θεούς, κ.λπ.).
Αρκείται στο ότι η γνώση μας γι’ αυτά, τα αφηρημένα, είναι «εναργής». (Θρίαμβος της αισθησιοκρατίας ! ).
Δίνει μια πρόχειρη, ΥΛΙΚΗ, ΠΑΝΤΑ, εξήγηση για τη φύση τους, και αυτό του φτάνει για να ξεκινήσει τους στοχασμούς του.
Γιατί ο σκοπός του είναι να διαλύσει τις πλάνες και τις φοβικές προλήψεις που κουβαλάν οι αφηρημένες αυτές έννοιες.
Πολλά όμως είπαμε για εισαγωγή.
Ας ακολουθήσουμε και εμείς τον τρόπο του Δασκάλου κι’ ας μπούμε στο θέμα μας.
Ο Επίκουρος κατονομάζει την φιλοπατρία ως αρετή.
H ανάγκη που ικανοποιείται είναι η κοινωνικότητα και είναι φυσική ανάγκη
Γιατί ο άνθρωπος στον Επίκουρο, και σ’ όλη την Ελληνική αντίληψη για τον κόσμο, ο άνθρωπος, νοείται πάντα σε σχέση με το κοινωνικό του περίγυρο.
Μυστικισμοί, εσωτερικότητες, αποκρυφισμοί, απομονωτισμοί, ασκητικές, είναι ξένα και στην Ελληνική σκέψη, και στην Επικούρεια διδασκαλία.
H ικανοποίηση λοιπόν της ανάγκης του ανθρώπου να ζεί με τους όμοιούς του, η ικανοποίηση της ανάγκης να έρχεται σε επαφή με οικεία πρόσωπα, τόπους, τρόπους συμπεριφοράς οικείους και αγαπημένους, η ικανοποίηση αυτής της ανάγκης αποφέρει ηδονικό συναίσθημα
Έτσι, η φιλοπατρία καταξιώνεται σαν Επικούρεια αρετή.
Εδώ, εμφιλοχωρεί η αντίρρηση :
« και γιατί , τάχα, να ξεχωρίζεις και να δένεσαι συναισθηματικά με όσα, κατά τύχην, γνώρισες απ’ αρχής. Δηλαδή τόπους και ανθρώπους. Όλοι οι άνθρωποι, όλοι οι τόποι το ίδιο είναι. Όπου γης και πατρίς. (δηλδ. καμμία πατρίς ). Οι εθνικές διαφορές, εθνικές ταυτότητες, πατρίδες και κουραφέξαλα, είναι φαντασίες ανύπαρκτες.»
Είναι η φωνή των «προοδευτικών», των «εκσυγχρονιστών» διανοουμένων δεξιάς και αριστεράς αποχρώσεως.
Ο Επίκουρος είναι ξένος σε τέτοια , φανταχτερά, διανοουμενίστικα.
Αποδέχεται την ύπαρξη των εθνικών διαφορών, σαν μια υπαρκτή, αυταπόδειχτη, πραγματικότητα.
«…δεν μπορεί να γίνει κανείς σοφός, ανεξάρτητα από την κατάστασή του και την εθνική του καταγωγή». (Επικούρου Ηθική-Σ 483-εκδ. Ζήτρος).
Οι άνθρωποι, για τον Επίκουρο, δεν είναι μαζάνθρωποι, απρόσωποι.
Ομοιόμορφοι σαν τα κλωσσοπούλια τα βγαλμένα από την κλωσσομηχανή, άμορφη μάζα που βγαίνει από την κρεατομηχανή του συστήματος.
Οι άνθρωποι στον Επίκουρο, έχουν προσωπικότητα και την προσωπικότητά τους την χαρακτηρίζουν οι διαφορές τους με τους άλλους.
Πρώτα – πρώτα, οι εθνικές τους διαφορές.
Η προσπάθεια του Επίκουρου ήταν «..να αναζωογονήσει τον Ελληνικό πολιτισμό μετά την κατάρρευσή του, εξαπλώνοντάς τον σε οικουμενική κλίμακα» (Το πιστεύω του Επίκουρου- Φάρριγκτον. Σ.121-εκδ.Κάλβος).
Αυτά, τα λίγα, για την πατρίδα και την εθνική ιδιοπροσωπεία του ατόμου.
Η φιλοπατρία όμως, προϋποθέτει και κάποια άλλα πράγματα.
Ακούμε το Λούκιο Τορκουάτο.
«Το να μπαίνεις σε κόπους και να υπομένεις τους πόνους δεν είναι από μόνα τους ελκυστικά. Το ίδιο και η Ανδρεία. Όμως αποβλέπουμε σ’ αυτές τις αρετές, ώστε ζούμε απαλλαγμένοι από τον ψυχικό και σωματικό πόνο. Το να σκύβεις το κεφάλι στον πόνο, και να τον υφίστασαι απελπισμένος και αδύναμος είναι ό,τι πιο αξιοθρήνητο. Αυτού του είδους η αδυναμία έχει κάνει τους ανθρώπους να προδώσουν τους γονείς τους, να προδώσουν τους φίλους, να προδώσουν την πατρίδα τους, και πολλούς τους έχει οδηγήσει σε πλήρη αυτοκαταστροφή.
Κι’ από την άλλη, ένα δυνατό και αγέρωχο πνεύμα είναι τελείως απελευθερωμένο από την ανησυχία και τη θλίψη….»
Και παρακάτω : «Οι συλλογισμοί ετούτοι δείχνουν ότι δεν κατηγορούνται αυτές καθ’ εαυτές η ατολμία και η δειλία και δεν υμνούνται αυτά καθ’ εαυτά το σθένος και η ανδρεία. Τα πρώτα απορρίπτονται γιατί γεννούν πόνο. Τα δεύτερα είναι επιθυμητά γιατί γεννούν ηδονή.»
Απ’ όλα αυτά βγάζουμε ένα πόρισμα :
Ο Επικουρισμός είναι διεθνής και πανανθρώπινος, δεν είναι όμως άπατρις και κοσμοπολίτης.
Στα χρόνια που πέρασαν , οι κυρίαρχες ιδεολογίες, επεχείρησαν να μηδενίσουν το δεσμό του ατόμου με την πατρίδα.
Οικονομίστικες και οι δύο, είδαν τον άνθρωπο σαν μονάδα, είτε στο κοπάδι των καταναλωτών είτε στην ταξική πάλη.
Και οι δυό τους πολέμησαν την έννοια της πατρίδας. «το χρήμα δεν έχει πατρίδα, ο ένας, οι προλετάριοι δεν έχουν πατρίδα, ο άλλος».
Η Φιλοπατρία χαρακτηρίστηκε πρωτογονισμός από τους μεν, και μικροαστική προκατάληψη από τους άλλους.
Στο διάστημα του ψυχρού πολέμου, τα πράγματα, παρέμεναν στην κλίμακα των συνήθων αντιπαραθέσεων.
Αλλά μετά το 1990, η μόνη Υπερδύναμη, επέβαλλε δυναμικά, τους δικούς της όρους :
Υποταγή στην Αυτοκρατορία. — Παγκοσμιοποίηση.
Ας δούμε μια πτυχή αυτού του ζητήματος που αφορά την περιοχή μας, τα Βαλκάνια.
Φτιάχτηκαν πολυπλόκαμα και ισχυρά κέντρα, με γενναίες φανερές ή άτυπες χρηματοδοτήσεις.
Ποια είναι η λογική τους:
Οι χώρες των Βαλκανίων, εφ’ όσον ανήκουν στην ίδια Αυτοκρατορία, πρέπει να ξεχάσουν τις ιστορίες τους.
Για να μη τσακώνονται, την τάξη, θα την διατηρεί, ένας διορισμένος χωροφύλακας.
Αυτός είναι η Τουρκία.
Ο Νέο-οθωμανισμός, που ετοιμάζεται να επιστρέψει στα Βαλκάνια.
Για το σχέδιο αυτό, όπως βλέπουμε έχει μεγάλη σημασία να παραχαράξουν, να σβήσουν την Ιστορία.
Και ιδιαίτερα, την πιο μεγάλη και λαμπρή Ιστορία.
Την ιστορία του Ελληνικού Έθνους.
Την διεκπεραίωση της εργολαβίας την ανέλαβαν ντόπιοι καθηγητές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί.
Είναι το «εθνο-μηδενιστικό» κύμα ενάντια σε κάθε τι το εθνικό, που το βλέπουμε γύρω μας να απλώνεται με πρωτοφανή αυθάδεια.
Εξισώνουν τον Αλέξανδρο με τον Τζεγκίς-Χαν και άλλους ματοβαμμένους καταστροφείς.
(κρυφή σκοπιμότητα : δεν αξίζει τον κόπο να μαλώνουμε γι’αυτόν. Δώστε τον στα Σκόπια να έχουμε καλούς γείτονες, δώστε τους και τον Πλαταμώνα να έχουμε καλλίτερους ).
Μουσουλμάνος ήταν ο Ανδρούτσος, τοκογλύφος ο Μακρυγιάννης, ψέμμα το Κρυφό Σχολειό, ψέμμα το παιδομάζωμα.
Δεν έγιναν σφαγές στους πληθυσμούς που κράτησαν μέχρι το θάνατο την εθνική τους ταυτότητα (πάντα μπορούσαν να τουρκέψουν και να σώσουν τη ζωή τους).
Δεν υπήρξε γενοκτονία στον Πόντο, συνωστισμός και όχι σφαγή γίνονταν στην προκυμαία της Σμύρνης.
Σ’αυτό το πνεύμα το σχολικό βιβλίο Ιστορίας που ετοίμαζαν για τα σχολειά μας.
Στέλεχος της Ανανεωτικής Αριστεράς η συγγραφεύς του βιβλίου, στέλεχος της εκσυγχρονιστικής Δεξιάς η αρμοδία Υπουργός που αγωνίστηκε να το επιβάλλει.
Στην πράξη, αυτές οι πολυπολιτισμικές- παγκοσμιοποιητικές ιδεολογίες, μας έδειξαν το απαίσιο πρόσωπό τους.
Πόσο αίμα και καταστροφή φέρνουν όταν ευαγγελλίζονται υποκριτικά την ειρήνη και την ευημερία.
Οι πόλεμοι που σπείραν στα Βαλκάνια και στην Ανατολή, τα φυλετικά και θρησκευτικά μίση που καλλιέργησαν για τα οικονομικά τους, εκμεταλλευτικά συμφέροντα, δείχνουν την Αυτοκρατορία της Βαρβαρότητας που οικοδομούν, όταν προπαγανδίζουν την Παγκοσμιοποίηση.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας.
Χρειάζονται κάποιες διευκρινήσεις.
Φιλόπατρις είναι αυτός που αγαπά και υπερασπίζεται την πατρίδα του, χωρίς όμως να περιφρονεί και να ταπεινώνει τις πατρίδες των άλλων.
Φιλόπατρις είναι αυτός που αγαπά τις πατρώες συνήθειες, τον πολιτισμό της πατρίδας του.
Όχι όμως ο μονομανής που δεν αναγνωρίζει στις ξένες συνήθειες και στους ξένους πολιτισμούς όσα καλά και άξια έχουν.
Κι’ αυτά είναι αυτονόητα, αν σκεφτούμε πως η Φιλοπατρία, σαν αρετή δεν μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με άλλες αρετές.(εν προκειμένω με τη Φρόνηση και τη Δικαιοσύνη).
Προτού τελειώσουμε μ’ αυτές τις σκέψεις (γιατί το θέμα δεν εξαντλείται), ας απαντήσουμε σε δύο ερωτήματα.
Και που χωράει η Οικουμενική Επικούρεια φιλία ;
Μα , φανερά, στη φιλία ατόμων που έχουν άρτια, ολόπλευρα διαμορφώσει την προσωπικότητά τους.
Όχι άτομα, συναισθηματικά στερημένα απ’ την ηδονή της φιλίας προς τα οικεία. Τους τόπους, τα πράγματα, τους ανθρώπους, τις συνήθειες.
Τουναντίον, οι Επικούρειοι επεκτείνουν την φιλία προς τους οικείους, την φιλότητα προς την πατρίδα, την επεκτείνουν , την πολλαπλασιάζουν και τη βαθαίνουν, προς όλους τους φίλους και προς όλες τις πατρίδες.
Αν δεν έχεις εθισθεί σε κάποια συναισθήματα στα κοντινά, πως θα τα νοιώσεις για τα μακρινά !
Δηλαδή, ο Επικουρισμός έρχεται όχι να ακρωτηριάσει, αλλά να πλουτίσει συναισθηματικά τον άνθρωπο.
Η επόμενη ερώτηση : Τι κάνουμε σήμερα ;
Σε κάθε περίσταση, εκδηλώνουμε τη Φιλοπατρία μας.
Ψάχνουμε, να βρούμε το δίκιο της πατρίδας μας, μέσα στην κερδοσκοπική κρίση, με Δικαιοσύνη.
Αυτό σημαίνει ότι ρωτάμε :
Πόσο είναι το πραγματικό και πόσο το καταχρηστικό χρέος ; γιατί βέβαια καταχρηστικές και παράνομες είναι οι λογής μίζες και υπερκοστολογήσεις με τις οποίες παντοδύναμες εταιρίες και διεφθαρμένοι πολιτικοί φόρτωσαν το δημόσιο χρέος.
Αντιστεκόμαστε στην προσβολές και τις απειλές με Ανδρεία.
Αυτό σημαίνει ότι δεν καταπίνουμε με δουλοπρέπεια τις απειλές, και προβάλλουμε τις δικές μας απαιτήσεις από τον πόλεμο στον οποίο (μην ξεχνάμε) είχαμε βγεί νικητές.
Παλεύουμε για το δίκαιο με Φρόνηση.
Που σημαίνει πως επιμένουμε με συνέπεια στην τιμωρία των ενόχων του πολιτικού μας συστήματος. Δεν μας παρασύρουν φασαριόζικες, βίαιες, τυφλές εκδηλώσεις που σε τελευταία ανάλυση βολεύουν τους ενόχους.
Βολεύουν τους ενόχους να κρύψουν την ενοχή τους πίσω από τους καπνούς των εμπρησμών και να μας φανερωθούν σαν εγγυητές της τάξης και της ασφάλειας.
Είναι μια δύσκολη στάση.
Όμως, όση προσπάθεια κι’ αν απαιτείται, εμείς ευτυχούμε με την ηδονή που μας περιέγραψε ο φίλος Λούκιος :
«…ένα δυνατό και αγέρωχο πνεύμα, τελείως απελευθερωμένο από την ανησυχία και τη θλίψη…»
