Αποτελεί τη διαθήκη του Επίκουρου. Περιλαμβάνεται στο 10ο βιβλίο του έργου «Βίοι φιλοσόφων» του Διογένη Λαέρτιου.

17

Κατά τάδε δίδωμι τὰ ἐμαυτοῦ πάντα Ἀμυνομάχῳ Φιλοκράτους Βατῆθεν καὶ Τιμοκράτει Δημητρίου ποταμίῳ κατά τὴν ἐν τῷ Μητρῴῳ ἀναγεγραμμένην ἑκατερω δόσιν, ἐφ’ ὧ τε τὸν μὲν κῆπον καὶ τὰ προσόντα αὐτῷ παρέξουσιν ΄Ερμάρχῳ ΄Αγεμόρτου Μυτιληναίῳ καὶ τοῖς συμφιλοσοφοῦσιν αὐτῷ καὶ οἷς ἂν ΄Ερμαρχος καταλίπῃ διαδόχοις τῆς φιλοσοφίας, ἐνδιατρίβειν κατά φιλοσοφίαν, καὶ ἀεὶ δὲ τοῖς φιλοσοφοῦσιν ἀπὸ ἡμῶν, ὅπως ἂν συνδιασώσωσιν Ἀμυνομάχῳ καὶ Τιμοκράτει κατά τὸ δυνατόν, τὴν ἐν τῷ κήπῳ διατριβὴν παρακατατίθεμαι τοῖς τ’ αὐτῶν κληρονομοῖς, ἐν ὧ ἂν πότε τρόπῳ ἀσφαλέστατον ᾗ, ὅπως ἂν κἀκεῖνοι διατηρῶσιν τὸν κῆπον, καθάπερ καὶ αὐτοὶ οἷς ἂν οἱ ἀπὸ ἡμῶν φιλοσοφοῦντες παραδίδωσιν, τὴν δ’ οἰκίαν τὴν ἐν Μελίτη παρεχέτωσαν Ἀμυνομάχος καὶ Τιμοκράτης ἐνοικεῖν ΄Ερμάρχῳ καὶ τοῖς μετ’ αὐτοῦ φιλοσοφοῦσιν, ἕως ἂν ΄Ερμαρχος ζῇ.

Μ΄ αυτή τη διαθήκη αφήνω όλα τα υπάρχοντά μου στον Αμυνόμαχο του Φιλοκράτη από το δήμο Βατή, και στον Τιμοκράτη του Δημήτριου από το δήμο Ποταμός, σύμφωνα με τη δωρεά, την καταχωρημένη για τον καθένα στο Μητρώο, με τον όρο να παραχωρήσουν τον Κήπο και τα εξαρτήματα του στον Έρμαρχο τον Αγέμορτου το Μυτιληναίο και στους συνάδελφούς του φιλόσοφους, καθώς και στους διάδοχους που θ’ αφήσει ο Έρμαρχος στη διεύθυνση της Σχολής, να τα έχουν στέγη για τις φιλοσοφικές σπουδές τους. Αφήνω σαν παρακαταθήκη σ’ όσους θ’ ακολουθούν τη φιλοσοφία μου να φροντίζουν μαζί με τον Αμυνόμαχο και τον Τιμοκράτη να διατηρήσουν όσο μπορούν καλύτερα τη λειτουργία της σχολής στον Κήπο, το ίδιο και στους κληρονόμους των για να διατηρήσουν κι αυτοί τον Κήπο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όπως κι εκείνοι που οι οπαδοί της φιλοσοφίας μου θα τους τον παραδώσουν. Το σπίτι στη Μελίτη να το παραχωρήσουν ο Αμυνόμαχος κι ο Τιμοκράτης για να κάθεται ο Έρμαρχος και οι συνεργάτες του στη φιλοσοφία, όσο ζει ο Έρμαρχος.

18

΄Εκ δὲ τῶν γινομένων προσόδων τῶν δεδομένων ἀφ’ ἡμῶν Ἀμυνομάχῳ καὶ Τιμοκράτει κατά τὸ δυνατὸν μεριζέσθωσαν μεθ’ ‘Ερμάρχου σκοπούμενοι εἴς τε τὰ ἐναγίσματα τῷ τε μητρὶ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς, καὶ ἡμῖν εἰς τὴν εἰθισμένην ἄγεσθαι γενέθλιον ἡμέραν ἕκαστου ἔτους τῇ προτέρᾳ δεκάτῃ τοῦ Γαμηλιῶνος, ὥσπερ καὶ εἰς τὴν γινομένην σύνοδον ἕκαστου μηνὸς ταῖς εἰκάσι τῶν συμφιλοσοφούντων ἡμῖν εἰς τὴν ἡμῶν τε καὶ Μητροδώρου < μνήμην > κατατεταγμένην. συντελείτωσαν δὲ καὶ τὴν τῶν ἀδελφῶν ἡμέραν τοῦ Ποσειδεῶνος, συντελείτωσαν δὲ καὶ τὴν Πολυαινοῦ τοῦ Μεταγειτνιῶνος καθάπερ καὶ ἡμεῖς.

Από τα εισοδήματα των όσων δώρισα στον Αμυνόμαχο και στον Τιμοκράτη να ξεχωρίζουν στο μέτρο του δυνατού, λογαριάζοντας με τον Έρμαρχο, όσα χρειάζονται για τις προσφορές στη μνήμη του πατέρα, της μητέρας και των αδελφών και για τα γενέθλιά μου που συνηθίσαμε να γιορτάζουμε κάθε χρόνο στις δέκα του Γαμηλιώνα, καθώς και για την τακτική συνάθροιση των φίλων της φιλοσοφίας μου στις είκοσι του κάθε μήνα, στη μνήμη τη δική μου και του Μητρόδωρου, σύμφωνα με τα καθιερωμένα. Να γιορτάζουν ακόμη τη μέρα των αδελφών το μήνα Ποσειδεώνα, του Πολύαινου το μήνα Μεταγειτνιώνα, όπως το έκανα κι ίδιος.

19

΄Επιμελείσθωσαν δὲ καὶ Ἀμυνομάχος καὶ Τιμοκράτης τοῦ υἱοῦ τοῦ Μητροδώρου ΄Επικούρου καὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ Πολυαινοῦ, φιλοσοφούντων αὐτῶν καὶ συζώντων μεθ’ ‘Ερμάρχου, ὡσαύτως δὲ τῆς θυγατρὸς τῆς Μητροδώρου τὴν ἐπιμέλειαν ποιείσθωσαν, καὶ εἰς ἡλικίαν ἐλθοῦσαν ἐκδότωσαν ὧ ἂν ΄Ερμαρχος ἕληται τῶν φιλοσοφούντων μετ’ αὐτοῦ, οὔσης αὐτῆς εὐτάκτου καὶ πειθαρχούσης ΄Ερμάρχω. διδότωσαν δ’ Ἀμυνομάχος καὶ Τιμοκράτης ἐκ τῶν ὑπαρχουσῶν ἡμῖν προσόδων εἰς τροφὴν τούτοις, ὅτι ἂν αὐτοῖς κατ’ ἐνιαυτόν ἐπιδέχεσθαι δοκῆ σκοπουμένοις μεθ’ ‘Ερμάρχου.

Να φροντίζουν ο Αμυνόμαχος κι ο Τιμοκράτης για το γιο του Μητρόδωρου Επίκουρο και για το γιο του Πολύαινου, όσο θα καταγίνονται στη φιλοσοφία και θα ζουν μαζί με τον Έρμαρχο. Να μεριμνήσουν επίσης για την κόρη του Μητρόδωρου και άμα φτάσει σε ηλικία να την παντρέψουν μ’ οποίον διαλέξει ο Έρμαρχος απ’ αυτούς που καταγίνονται μαζί του στη φιλοσοφία, αν είναι φρόνιμη κι υπάκουη στον Έρμαρχο. Να χορηγούν ο Αμυνόμαχος κι ο Τιμοκράτης για τη συντήρησή τους από τα εισοδήματα μου όσα νομίζουν πως χρειάζονται κάθε χρόνο, αφού συνεννοηθούν με τον Έρμαρχο.

20

Ποιείσθωσαν δὲ μεθ’ αὐτῶν καὶ Ἐρμαχον κύριον τῶν προσόδων, ἵνα μετὰ τοῦ συγκαταγεγηρακότος ἡμῖν ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ καταλελειμμένου ἡγεμόνος τῶν συμφιλοσοφούντων ἡμῖν ἕκαστα γίνηται. τὴν δὲ προῖκα τῷ θήλει παιδίῳ, ἐπειδὰν εἰς ἡλικία ἔλθῃ, μερισάτωσαν Ἀμυνόμαχος καὶ Τιμοκράτης ὅσον ἂν ἐπιδέχηται ἀπὸ τῶν ὑπαρχόντων ἀφαιροῦντες μετὰ τῆς Ἐρμάχου γνώμης. ἐπιμελείσθωσαν δὲ καὶ Νικάνορος, καθάπερ καὶ ἡμεῖς, ἤν ὅσοι τῶν φιλοσοφούντων ἡμῖν χρείαν ἐν τοῖς ἰδίοις παρεσχημένοι καὶ τὴν πᾶσαν οἰκειότητα ἐνδεδειγμένοι συγκαταγηράσκειν μεθ’ ἡμῶν προείλοντο ἐν φιλοσοφίᾳ, μηδενὸς τῶν ἀναγκαίων ἐνδεεῖς καθεστηκῶσιν παρὰ τὴν ἡμετέραν δύναμιν.

Μ΄ αυτούς να έχει την κυριότητα πάνω στα εισοδήματα και ο ΄Ερμαρχος για να γίνονται όλα με τη συγκατάθεση του ανθρώπου πού γέρασε φιλοσοφώντας μαζί μου και ορίστηκε από μένα αρχηγός των συνεργατών μου στη φιλοσοφία. Την προίκα για την κόρη, όταν φτάσει σε ηλικία, να την ξεχωρίσουν ο Αμυνόμαχος και ο Τιμοκράτης, αφού πάρουν τη γνώμη του ‘Έρμαρχου, από την περιουσία μου όσο σηκώνει η κατάστασή της. Να φροντίσουν επίσης και για τον Νικάνορα, όπως το, έκανα κι ο ίδιος, ώστε οι φιλόσοφοι που παραστάθηκαν με την περιουσία τους, όταν είχα ανάγκη και μου έδειξαν τη μεγαλύτερη αφοσίωση να μη στερηθούν τίποτε απ’ όσα χρειάζονται, όσο το επιτρέπουν τα μέσα μας.

Δοῦναι δὲ τὰ βιβλία τὰ ὑπάρχοντα ἡμῖν πάντα ‘Ερμάρχω.

Όλα μου τα βιβλία να τα δώσουν στον Έρμαρχο.

21

΄Εὰν δέ τι τῶν ἀνθρωπίνων περὶ ‘΄Ερμαρχον γένηται πρὸ τοῦ τὰ Μητροδώρου παιδία εἰς ἡλικίαν ἐλθεῖν, δοῦναι ΄Αμυνόμαχον καὶ Τιμοκράτην, ὅπως ἂν εὐτακτούντων αὐτῶν ἕκαστα γίνηται τῶν ἀναγκαίων, κατά τὸ δυνατὸν ἀπὸ τῶν λοιπῶν ἀπαντῶν ὡς συντετάχαμεν ἐπιμελείσθωσαν, ὅπως ἂν κατά τὸ ἐνδεχόμενον ἕκαστα γίγνηται. ἀφίημι δὲ τῶν παίδων ἐλεύθερον Μῦν, Νικίαν, Λύκωνα, ἀφίημι δὲ καὶ Φαίδριον ἐλευθέραν.

Αν όμως γίνει τίποτε από τ’ ανθρώπινα στον Έρμαρχο, προτού μεγαλώσουν τα παιδιά του Μητρόδωρου, ο Αμυνόμαχος κι ο Τιμοκρτάτης να δώσουν από τα εισοδήματα που άφησα για να μην τους λείψει όσο είναι δυνατό τίποτε απ’ όσα χρειάζονται, με την προϋπόθεση πως θα δείχνουν καλή διαγωγή. Να φροντίσουν επίσης για όλα τα άλλα, ώστε να γίνεται το καθένα όσο μπορεί σύμφωνα μ’ εκείνα που όρισα. Αφήνω ελεύθερους τους δούλους μου Μυν, Νικία, Λύκωνα. Δίνω επίσης την ελευθερία στη Φαίδριο.

Διογένης Λαέρτιος Χ 17 – 21

Από το βιβλίο του Χ. Θεοδωρίδη

«Επίκουρος, η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου»